Οι πολλές δραστηριότητες και τα παιχνίδια όμως κρύβουν διάφορους κινδύνους τόσο για τη γενική υγεία (πχ τραυματισμοί, εγκαύματα από τον ήλιο κτλ) όσο και για την υγεία των ματιών.
Ποιοι όμως ακριβώς κίνδυνοι παραμονεύουν για την υγεία των ματιών την περίοδο του καλοκαιριού και πως μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας;

Ποιούς γενικούς κανόνες για την ασφάλειά τους μπορούμε να ακολουθήσουμε;

Γυαλιά ηλίου

Είναι πολύ συνηθισμένο οι γονείς να θεωρούν ότι τα παιδιά τους είναι πλήρως προστατευμένα έναντι του ηλίου το καλοκαίρι με το αντηλιακό λάδι και το καπέλο. Η προστασία όμως έναντι του ήλιου πρέπει να περιλαμβάνει οπωσδήποτε και τα γυαλιά ηλίου για την προστασία των ματιών έναντι των υπεριωδών ακτινοβολιών του ήλιου. Όπως ακριβώς το δέρμα έτσι και τα μάτια (βλέφαρα, περιοφθαλμική περιοχή) μπορεί να υποστούν εγκαύματα από τον ήλιο. Επίσης οι ηλιακές ακτινοβολίες (UV) μπορεί να προκαλέσουν σημαντικότερα προβλήματα μελλοντικά, όπως η πρώιμη εμφάνιση καταρράκτη ή η εκφύλιση ωχράς. Γι’ αυτούς τους λόγους σιγουρευτείτε ότι το παιδί σας είναι προστατευμένο με γυαλιά που διαθέτουν προστασία έναντι των βλαβερών υπεριωδών ακτινοβολιών.

Περιορισμός χρόνου στις οθόνες

Λόγω του πολύ ελεύθερου χρόνου το καλοκαίρι, που είναι κλειστά τα σχολεία, τα παιδιά όταν βρίσκονται σπίτι περνούν πολύ χρόνο απασχολημένα σε κάθε είδους οθόνη (τηλεόραση, τάμπλετ, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, βιντεοπαιχνίδια κ.α.). Η πολύωρη χρήση των οθονών όμως μπορεί να βλάψει την υγεία των ματιών του παιδιού, μιας και ανεξαρτήτως ηλικίας, βρίσκονται σε κίνδυνο ψηφιακής καταπόνησης των οφθαλμών (digital eye strain) που συμβαίνει κυρίως από οθόνες που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τα μάτια. Η ψηφιακή καταπόνηση των οφθαλμών συνήθως προκαλείται από συνεχή εργασία-προσήλωση σε οθόνη για δύο ή περισσότερες ώρες και μπορεί να περιλαμβάνει συμπτώματα, όπως ευαισθησία στο φως, αδυναμία εστίασης-θολή όραση, κόπωση και αίσθηση δυσανεξίας, ξηροφθαλμία, ερυθρότητα οφθαλμών, πονοκέφαλος, πόνος σε αυχένα -πλάτη και διαταραχές ύπνου.
Η βασική οδηγία για την αποφυγή της ψηφιακής καταπόνησης των ματιών αποτελεί ο περιορισμός της χρήση ψηφιακών συσκευών μέχρι 20 λεπτά κάθε φορά, με διάλλειμα 5 λεπτών εστιάζοντας σε μεγάλες αποστάσεις που δεν απαιτούν προσαρμογή σε κοντινά αντικείμενα. Επίσης συνιστάται τα παιδιά να μην απασχολούνται σε οθόνες τουλάχιστον μια ώρα πριν τον ύπνο γιατί το μπλε φώς, που εκπέμπεται από τις οθόνες, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του ύπνου. Συνολικά για τα παιδιά και τους εφήβους, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά να απασχολούνται σε οθόνες για λιγότερο από μία ή δύο ώρες την ημέρα.

Παιχνίδι έξω από το σπίτι

Λόγω των πολλών προειδοποιήσεων για τους κινδύνους της ηλιακής ακτινοβολίας πολλοί γονείς δεν επιτρέπουν στα παιδιά να βρίσκονται πολλές ώρες έξω από το σπίτι. Οι πολλές ώρες όμως μέσα στο σπίτι μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσει ένα παιδί μυωπία, λόγω του ότι δεν εστιάζει σε μακρινά αντικείμενα. Μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά που παίζουν έξω από το σπίτι βρίσκονται σε μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης μυωπίας με μηχανισμούς που ακόμα δεν έχουν εξακριβωθεί.

Ειδικά γυαλιά για σπορ

Τα συνηθισμένα γυαλιά (γυαλιά ηλίου ή μυωπίας) δεν είναι κατάλληλα για την προστασία των ματιών για κάποιες δραστηριότητες και σπορ στα οποία υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τραυματισμών, διότι δεν είναι σχεδιασμένα να αντέχουν σε μεγάλες καταπονήσεις. Ειδικά γυαλιά, σχεδιασμένα για τέτοιες δραστηριότητες (γυαλιά προστασίας), είναι το κλειδί για την προστασία των ματιών μιας και αντέχουν σε δυνατές προσκρούσεις. Τα γυαλιά αυτά, που είναι σχεδιασμένα από πλαστικό, εφαρμόζονται κοντά στα μάτια (όπως της θαλάσσης) και αποτρέπουν τα χτυπήματα στον οφθαλμό. Επίσης τα γυαλιά κολύμβησης προστατεύουν τα μάτια του παιδιού από τα υψηλά επίπεδα χλωρίνης, που βρίσκεται στις πισίνες και σε νεροτσουλήθρες, και έτσι αποφεύγονται διάφοροι ερεθισμοί που μπορεί να οδηγήσουν σε κόκκινα επώδυνα μάτια.

Πρώτες βοήθειες

Λόγω των πολλών δραστηριοτήτων και παιχνιδιών το καλοκαίρι, τα παιδιά βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν επιπεφυκίτιδες (συχνά αλλεργικές), να υποστούν χημικά εγκαύματα (αποτέλεσμα της επαφής του ματιού με στερεή, υγρή ή αέρια χημική ουσία) ή γενικότερα να τραυματιστούν στην περιοχή των οφθαλμών.
Σε κάθε περίπτωση μηχανικού τραυματισμού του ματιού πρέπει να επισκεφτούμε τον οφθαλμίατρο για μια λεπτομερή εξέταση. Ειδικά για τα χημικά εγκαύματα, μέχρι να επισκεφτούμε οφθαλμίατρο, πρέπει άμεσα να ξεπλύνουμε τα μάτια του παιδιού πολύ καλά για τουλάχιστον 15 λεπτά με νερό της βρύσης για να απομακρύνουμε τη χημική ουσία, η οποία μπορεί να είναι καταστροφική για τον οφθαλμό.
Πολύ συχνή είναι επίσης και η εμφάνιση κόκκινου ματιού, που αρκετές φορές το καλοκαίρι οφείλεται σε αλλεργικά αίτια (αλλεργική επιπεφυκίτιδα). Ωστόσο υπάρχουν και αίτια που μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση κόκκινου ματιού, που χρήζουν ειδικής διερεύνησης και αντιμετώπισης από τον οφθαλμίατρο (όπως διάφορες φλεγμονές). Οπότε δεν πρέπει να παραμελούμε ένα τέτοιο σημάδι και να περιμένουμε να περάσει από «μόνο του». Η μόνη ενέργεια που ενδείκνυται μέχρι να επισκεφτούμε τον ιατρό μας είναι η ενστάλαξη τεχνητών δακρύων τα οποία προμηθευόμαστε από το φαρμακείο.

Συνοπτικά

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η όραση είναι μια από τις πιο πολύπλοκες και σημαντικές αισθήσεις του ανθρώπινου σώματος διότι με αυτή γίνεται άμεσα αντιληπτός ο εξωτερικός κόσμος. Η προφύλαξη των ματιών μας είναι ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά για τα παιδιά τα οποία δε γνωρίζουν τους κινδύνους και τους τρόπους προφύλαξης. Είναι επομένως σημαντικό να ακλουθούμε γενικούς κανόνες προστασίας το καλοκαίρι για να προλάβουμε επικίνδυνες καταστάσεις που μπορεί να δημιουργήσουν τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα προβλήματα. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε κατά το τέλος του καλοκαιριού, πριν την αρχή του σχολικού έτους, τον τακτικό οφθαλμολογικό έλεγχο στα παιδιά, για τη διόρθωση τυχόν διαθλαστικών ανωμαλιών (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός) που επηρεάζουν τις μαθητικές επιδόσεις.

Γεώργιος Δημητρακόπουλος MD, MSc
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Πτυχιούχος Ιατρικής Σχολής Αθηνών
Ειδικευθείς στην Ά παν/κή οφθ/κή κλινική Αθηνών
Κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ΕΑΠ