Πραγματολογικές δεξιότητες ή αλλιώς ο κοινωνικός λόγος του παιδιού

Γράφει η Μαρία - Μαρίνα Καραγιαννοπούλου, Λογοθεραπεύτρια

Τι είναι η πραγματολογία ;
Ως πραγματολογία ορίζουμε την ικανότητα ενός ατόμου να χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει αυτό που θέλει με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο χρόνο και την ανάλογη περίσταση.
Ένα παιδί, μπορεί να είναι σε θέση να οργανώνει τις σκέψεις του σε λόγο και να χρησιμοποιεί τη βασική συντακτική και γραμματική δομή, αλλά η προσπάθειά του για επικοινωνία να μην είναι αποτελεσματική.

Πραγματολογικές δεξιότητες για επιτυχή επικοινωνία :

u Κατανόηση του τί λένε οι άλλοι.

u Έκφραση των επιθυμιών με τρόπο που να γίνονται κατανοητοί από τους υπόλοιπους.

u Διατήρηση της βλεμματικής επαφής κατά τη συνομιλία.

u Χρήση εκφράσεων του προσώπου και χειρονομιών με σωστό τρόπο.

u Διατήρηση του θέματος συζήτησης και τήρηση της εναλλαγής σειράς κατά τη συνδιαλλαγή με το συνομιλητή.

u Προσαρμογή του λόγου ανάλογα με το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται και την περίσταση.

u Η ικανότητα παράθεσης και εξιστόρησης γεγονότων με λογική και χρονική ακολουθία.

u Η ικανότητα αντίληψης και ανταπόκρισης στο χιούμορ και το μεταφορικό λόγο.

 

Δυσκολίες στην πραγματολογία :

u Μειωμένο ενδιαφέρον για το περιβάλλον και τους ανθρώπους.

u Δυσκολία στο να θέσουν ερωτήσεις, να ζητήσουν πληροφορίες ή εξηγήσεις, να απευθύνουν χαιρετισμό ή να εκφράσουν συναίσθημα.

u Δυσκολία στην κατανόηση των μεταφορών, παροιμιών, ιδιωματισμών, αινιγμάτων, πολύσημων λέξεων, υπονοούμενων και ειρωνείας.

u Δυσκολία στην έναρξη συζήτησης, στη διατήρηση και εναλλαγή του θέματος συζήτησης.

u Δυσκολία στην τήρηση σειράς στο διάλογο, διακόπτουν το συνομιλητή. Δεν μιλούν με το συνομιλητή, αλλά στο συνομιλητή.

u Δυσκολία στη συνεργασία και στη συμμετοχή σε ομαδικά παιχνίδια.

u Περιορισμένη βλεμματική επαφή, μη σωστή χρήση εκφράσεων, χειρονομιών και κινήσεων του σώματος.

u Δυσκολία κατανόησης αλλαγής χρωματισμού φωνής, συναισθημάτων και εκφράσεων του προσώπου των άλλων.

 

Σύμφωνα με τους Mackay & Anderson (2002), οι πραγματολογικές δυσκολίες μπορούν να κυμαίνονται από :

O Σοβαρές πραγματολογικές δυσκολίες : που συναντώνται στην αυτιστική διαταραχή και στις σοβαρές ψυχώσεις.

O Μέτριες πραγματολογικές δυσκολίες : που συνυπάρχουν με τις διάχυτες διαταραχές της ανάπτυξης, την ιδρυματοποίηση, τις αναπτυξιακές διαταραχές του λόγου και εγκεφαλικά επεισόδια στο δεξί ημισφαίριο.

O Ήπιες πραγματολογικές δυσκολίες : που μπορεί να συναντώνται σε φυσιολογικά αναπτυσσόμενα άτομα. (Ι. Βογινδρούκας, 2005)

 

Συμβουλές προς τους γονείς:
Αρχικά, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό θεραπευτή για αξιολόγηση.
Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να συμμετέχει σε μια συζήτηση για ένα απλό θέμα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω παιχνιδιού (παιχνίδι ρόλων), μέσω ενός παραμυθιού όπου θα παροτρύνεται να απαντά σε ερωτήσεις ή να περιγράψει αποσπάσματα μιας ιστορίας που ήδη γνωρίζει. Μπορείτε σκόπιμα να κάνετε λάθος παρατηρήσεις, σχόλια και περιγραφές (σε ένα παραμύθι, σε ένα παιχνίδι) ώστε να παρακινήσετε το παιδί να σας διορθώσει.
Χρησιμοποιήστε απλό λόγο και όχι σύνθετες προτάσεις, όταν του απευθύνεστε. Γίνετε το πρότυπο μίμησης για το παιδί σας, όσον αφορά την κοινωνική συναναστροφή. Βοηθήστε το να συμμετέχει και να χρησιμοποιεί τους βασικούς τύπους χαιρετισμού και ευγενείας όπως γεια, ευχαριστώ, συγνώμη, αρχικά με τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους.
Επιβραβεύστε το παιδί σας, για κάθε επιτυχημένη προσπάθεια.


Βιβλιογραφία
O Kathleen Ann Quill (2000). Διδάσκοντας αυτιστικά παιδιά.Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ
O Ι. Βογινδρούκας (2005). Πραγματολογικές δεξιότητες σε παιδιά με αυτισμό. Περιοδικό Ψυχολογία, ΕΛΨΕ
O Β. Α. Παπαγεωργίου (2007). Ψυχιατρική παιδιών και εφήβων. Εκδόσεις University Studio Press
O Ρ. Πήτα (2009) . Ψυχολογία της Γλώσσας. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα